Monika Bilbija, rođ. Ponjavić

(Banjaluka, 1982) je umjetnica, scenska dizajnerka, scenografkinja, teatrološkinja, filmska i TV kritičarka.

Završila je integrisane osnovne i master akademske studije arhitekture na Arhitektonsko-građevinskom fakultetu Univerziteta u Banjaluci (2009), a zatim i master akademske studije Teorije dramskih i audio-vizuelnih umetnosti i Teatrologije na Univerzitetu umetnosti u Beogradu i Univerzitetu u Amsterdamu, u saradnji sa Univerzitetom u Helsinkiju (2013). Završila je doktorske umetničke akademske studije Scenskog dizajna na Fakultetu tehničkih nauka u Novom Sadu (2021). Izlagala je na Praškom kvadrijenalu scenskog dizajna i scenskog prostora 2011, Mikseru, Sarajevskoj zimi, Bijenalu scenskog dizajna, Sterijinom pozorju, Bitefu, Kulturnoj stanici Svilara, KC Beograd, Alternativi, KC Banski dvor… Scenografije je postavljala na scenama u Banjaluci, Sarajevu, Prijedoru, Beogradu, Amsterdamu, Gdanjsku, Pitsburgu… Tekstove, uglavnom o pozorištu, scenografiji i scenskom dizajnu, objavljivala je u časopisima Performance Research: On Scenography, Scena, Zbornik Matice srpske za scensku umetnost i muziku… Autor je knjige „Filmske kustoske prakse“ u izdanju Muzeja savremene umjetnosti Republike Srpske. Urednik je i koautor dvije aktuelne strategije razvoja kulture, Banjaluke i Republike Srpske. Predstavnik je Bosne i Hercegovine u filmskom fondu Saveta Evrope, Eurimaž. Autor je preko dvjesta filmskih i TV kritika. Piše za Ultra, Srpska café, Mondo, Buku, Radio Sarajevo, Nezavisne novine. Bila je umjetnički direktor i do tima koji je Banjaluku uveo u finale projekta Evropske prestonice kulture 2024. Trenutno radi na nekoliko projekata i priprema knjigu o scenskom dizajnu. Živi i radi u Banjaluci.

Originalni rad: Ko bi Bog u Bosni bio?

Performativna izložba (prostorna instalacija, video-rad, audio-rad, fotografija, izvođenje)

11. jun 2021, Kamena kuća, Kulturni centar „Banski dvor“, Banjaluka

(doktorski umjetnički rad)

Rad Ko bi Bog u Bosni bio? nastao je kao rezultat četvorogodišnjeg umjetničkog istraživanja identiteta (ličnog i kolektivnog) i prostora Bosne (i Hercegovine). Izložbu, zamišljenu kao praktičnu demonstraciju definicije scenskog dizajna, a nastalu pod direktnim uticajem tekstova Ive Andrića („Na Drini ćuprija“, „Travnička hronika“ i „Pismo iz 1920“) i kratkog eksperimentalnog filma Jorgena Leta „Savršeni čovjek“, čine četiri segmenta – „Zemlja“, „Ja/Bosna“, „Život (na ivici između dva svijeta)“ i „Vilajet“ – koja su idejno, značenjski i likovno povezana u jednu cjelinu. Svi segmenti, kroz umjetničku aproprijaciju, postprodukciju, izvođenje kao metod istraživanja, razliku/ponavljanje i umjetničku dokumentaciju, preispituju identitet i istoriju svog centralnog lika: Bosne (i Hercegovine); i Monike Ponjavić, koja kroz glumicu Miljku Brđanin na sebe preuzima ulogu svih konstitutivnih naroda ovog prostora, iako je priča koju priča, pored toga što je istinita, i srpska. Uz identitet, izložbom sam preispitivala i temu etiketiranja, stigme i izopštavanja, kao i pripadnosti, to jest ne-pripadnosti Bosni i njenoj iskonskoj, duboko ukorijenjenoj ljubavi i mržnji, prema zemlji i prema čovjeku, te šta znači, kako Andrić piše, „živjeti i konstantno balansirati između ta dva svijeta“, biti „kao kod kuće i ostati zauvijek stranac“. Naziv izložbe, Ko bi Bog u Bosni bio, jeste citat preuzet s grafita ispisanog na stazi koja vodi do Spomenika palim Krajišnicima Antuna Augustinčića, na banjalučkom Banj brdu, koje se nekada zvalo Šehitluci, što je naziv koji se i danas koristi. Autor grafita je Mirko, banjalučki rašljar, koji je tokom posljednjeg rata iz Sarajeva izbjegao u Banjaluku.

Mentorka: Tatjana Dadić Dinulović

Prekrojeni rad: Ko bi Bog u Bosni bio?

Vrsta prekrajanja: REKONSTRUKCIJA

Performativna izložba (instalacija, video-rad, audio-rad, performativna instalacija i izvođenje)

Na izmenjeni koncept postavke primarno su uticali volumen novog prostora izlaganja i način sagledavanja dela, čime su odnosi između pojedinačnih radova znatno promijenjeni – različitim pozicioniranjem unutar novog prostora i smanjivanjem obima, s tim da su značenje i suština rada u potpunosti zadržani. Radom i dalje pričam priču o jednoj zemlji, o njenim ljudima i snažnim, dramatičnim kontrastima koje istorijski i prostorni kontekst sa sobom nesumnjivo nosi, i koji gradi individualni i kolektivni identitet. Priču o pripadnosti i nepripadnosti zemlji, čovjeku, životu, sebi. Rezultat više nisu četiri različita rada nego jedna kompaktna cjelina čiji su elementi, slaganjem, dodavanjem, oduzimanjem i prekrajanjem, postali njen nedjeljiv dio, što i jeste uvijek bila primarna namjera – pokazati da jedno djelo scenskog dizajna može postojati u različitim oblicima, a da pritom u svakom novom izdanju zadrži isto značenje. U konačnoj formi izložbe izložena su, prekrojeno i rekonstruisano, sva četiri rada: „Zemlja“, „Ja/Bosna“, „Život (na ivici između dva svijeta)“ i „Vilajet“.

Saznaj više o izložbi Prekrajanje.

Radovi